۱- مقدمه:
مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، (که همچنین با اسامی فعالان حقوق بشر در ایران، مجموعه ، HRA ، HRAI، نیز شناخته می شود) سازمانی غیر سیاسی و غیر دولتی است که در زمینه دفاع از حقوق بشر در جغرافیای حقوقی کشور ایران فعالیت می کند. این سازمان از سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز نموده است.
۲- ساختار
۲ – ۱ هدف:
هدف مجموعه اطلاع رسانی، دیده بانی، حمایت، حفاظت، ارتقاء و ابقاء وضعیت حقوق بشر در ایران با توسل به روش‌ها و ابزار‌های مسالمت آمیز است.
۲ – ۲ مدیریت و نیروی انسانی:
تشکیلات مجموعه بر اساس سه دسته همکاران رسمی و داوطلب، اعضا و مسئولین استوار شده است. مدیریت این تشکل در حال حاضر بر عهده شورای مرکزی مجموعه متشکل از مسئولین بخش ها با یک روش کاری دموکراتیک قرار دارد.
۲ – ۳ بخش‌ها و نهاد‌ها:
بخش‌های داخلی مجموعه در حال حاضر عبارتند از:
۱-۳-۲ -نهاد آمار، نشر و آثار:
این نهاد مسئول مدیریت، نظارت و توسعه بانک‌های آماری گروه، مدیریت تمامی خروجی‌های خبری و وب سایت‌ها و نیز عهده دار تمامی امور مربوط به آثار مادی و معنوی گروه همچون کتاب‌ها و تولیدات صوتی و تصویری است.
۲-۳-۲ -نهاد اجرایی، اجتماعی:
این بخش عهده دار مدیریت نیروی انسانی و امور اجرایی گروه است.
۳-۳-۲ -نهاد پذیرش، اداری و مالی:
این نهاد مسئول جذب نیرو، مدیریت امور حقوقی، حسابداری و مالی گروه است.
۴-۳-۲ -امور بین الملل:
این نهاد عهده دار مدیریت مجموعه در عرصه بین الملل است.
۵-۳-۲ -نهاد حقوقی:
این نهاد مسئول ایجاد، توسعه و مدیریت ظرفیت حقوقی مجموعه است.
۲ – ۴ محور‌ها:
به صورت عام دفاع از حقوق بشر و زمینه های حقوق اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی اهداف اصلی کار گروه هستند که در محور‌های آزادی اندیشه و بیان، مقابله با سلب حق حیات چون اعدام و سنگسار، محیط زیست و حقوق زنان، کودکان، کارگران، اصناف، هم جنسگرایان، اقلیت‌های ملی، اقلیت‌های مذهبی، حق تحصیل و دانشجویان، حقوق فرهنگی برای گروه تعریف می‌شوند.
۲ – ۵ روش‌ها:
مجموعه برای تحقق اهداف خود از پنج ظرفیت تعریف شده بهره می‌گیرد. این ظرفیت و روش‌ها عبارتند از:
۱-۵-۲ -گزارشگری و اطلاع رسانی:
گروه با استفاده از ظرفیت نیروهای گزارشگر خود، نقض حقوق بشر در جامعه ایرانی در داخل کشور را استخراج، استنتاج، مستند و به افکار عمومی، رسانه ها و سازمان‌های مربوطه گزارش می‌کند، گروه می‌کوشد با استفاده از ظرفیت اجماع حمایت آمیز افکار عمومی و سازمان‌های ذی صلاح در صحنه های داخلی و بین المللی قربانی نقض حقوق بشر را مورد حمایت قرار دهد.
۲-۵-۲ -آموزش:
گروه در این ظرفیت می‌کوشد با ایجاد یا ارائه محتوای آموزشی و نیز آموزشگری به صورت خاص و عام، جامعه و نیروهای میدانی را با محتوای حقوق بشر و روش‌های حمایت و توسعه آن آشنا کند، گروه باور دارد آشنایی بیشتر جامعه با حقوق بشر و نیز نیروهای میدانی در زمینه های اجرایی از موجبات بهبود وضعیت حقوق بشر است.
۳-۵-۲ -خدمات حقوقی:
گروه در این محور می‌کوشد با استفاده از وکلا و نیروهای متخصص به صورت بی‌واسطه با ارائه مشاوره و خدمات حقوقی رایگان به قربانیان نقض حقوق بشر از یک سو و از سوی دیگر مجموع اقدامات حقوقی که می‌تواند در راستای حمایت از قربانیان نقض حقوق بشر صورت دهد؛ به فعالیت بپردازد.
۴-۵-۲ -اعتراض و مقابله:
در مقابل نقض حقوق بشر تنها حمایت از قربانیان نقض حقوق بشر کافی نیست، به باور گروه هزینه‌مند کردن نقض حقوق بشر برای ناقض آن یک سیاست بازدارنده و موثر چه در کوتاه و چه در بلند مدت در راه بهبود حقوق بشراست، ازاین رو گروه با توسل به شیوهای مسالمت آمیز مبارزاتی همچون فعالیت‌های آگاهی بخش خیابانی، تجمع، تحصن یا تظاهرات، فعالیت‌های تبلیغی و فرهنگی و… تلاش می‌کند به مقابله با نقض حقوق بشر از طریق هزینه‌مند کردن نقض آن با توسل به شیوهای مبارزتی و مسالمت آمیز بپردازند.
۵-۵-۲ -عرصه بین الملل:
از آنجا که حقوق بشر مسئله فرامرزی و قاعده ای جهان شمول است که بار مسئولیتی آن بر عهده تمامی انسان‌ها قرار دارد، گروه می‌کوشد با سازماندهی بخش‌ها و نیروهای فعال خود چه در زمینه حقوق تعریف شده در عرصه بین الملل و چه ظرفیت‌های اجرایی سازمان های بین المللی و افکار عمومی به صورت عام و سازمان ملل متحد به صورت خاص، ضمن جلب حمایت از قربانیان نقض حقوق بشر به مقابله با نقض کنندگان حقوق بشر با استفاده از این ظرفیت بپردازد.
۲ – ۶ سیاست و مجموعه:
مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران به هیچ دولت، گروه، حزب، دسته یا سازمان سیاسی وابستگی ندارد و از هیچ اندیشه سیاسی حمایت نمی‌کند وحمایت و کمک‌های مادی یا غیرمادی هیچ دولت یا سازمان سیاسی را نیز نمی‌پذیرد، اعضای احزاب سیاسی مجاز به عضویت در مجموعه نیستند و اصل استقلال، بی‌طرفی، بی‌تعصبی و انصاف از ابتدایی‌ترین اصول مجموعه تلقی می‌شود.
۲ – ۷ منابع مالی:
مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در فعالیت های خود می تواند از حمایت های مالی افراد و سازمان های غیرانتفاعی برخوردار باشد؛ غیر سیاسی بودن، غیر دولتی بودن و محفوظ ماندن استقلال فکری و عملی گروه از عمده ترین محدودیت های این تشکل برای پذیرش کمک های مالی است. تا سال ۱۳۹۰، اعضا و همکاران تنها منبع مالی گروه محسوب می شدند اما از اوخر تیرماه ۱۳۹۰ تاکنون، گروه از کمک های مالی بنیادها و سازمان های غیر دولتی نیز استفاده می نماید.
۲ – ۸ ارگان‌ها و پایگاها:
۱-۸-۲ -پایگاه خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران:
رسانه رسمی و مرجع این تشکل است که مواضع و اخبار سازمانی مجموعه را بازتاب می‌دهد. نشانه اینترنتی این پایگاه www.hra-iran.org است.
۲-۸-۲ -خبرگزاری هرانا:
نخستین خبرگزاری تخصصی حقوق بشر ایران است که در هفت روز هفته و به صورت بیست و چهار ساعته حتی در ایام تعطیلات به گردآوری اخبار و گزارشات مربوط به وضعیت حقوق بشری در ایران و نیز انتشار گزارشات اختصاصی و استخراجی گزارشگران خود اقدام می‌نماید. وب سایت‌های وابسته به خبرگزاری امکانات، دسته بندی‌ها و ساختار مناسبی برای سهولت استفاده کاربران دارند. نشانه خبرگزاری هرانا به زبان فارسی www.hra-news.org/fa و نشانه خبرگزاری هرانا به زبان انگلیسی www.hrana.us است.
۳-۸-۲ -کمیته رکن چهارم:
این کمیته که تحت مسئولیت نهاد اجرایی، اجتماعی مجموعه مدیریت می‌شود در راستای دفاع از گردش آزاد اطلاعات به عنوان رکن چهارم دموکراسی فعالیت می‌کند، کمیته رکن چهارم وظیفه مقابله با سانسور و فیلترینگ اعمالی از سوی دولت ایران را بر عهده دارد، این کمیته می‌کوشد با ارائه محتوای آموزشی و نیز ارائه خدمات فنی عبور از فیلترینگ همچون VPN رایگان برای کاربران ایرانی به گردش آزاد اطلاعات و ایجاد اینترنت امن و آزاد کمک نماید. نشانه اینترنتی وب سایت کمیته رکن چهارم www.hraicp.org است.
۴-۸-۲ -ماهنامه خط صلح:
نخستین نشریه تخصصی حقوق بشر ایران است که در سال ۱۳۸۸ انتشار الکترونیکی آن به صورت ماهنامه آغاز شد و از سال ۱۳۹۰ نیز به صورت مستمر چاپ و در داخل کشور توزیع می‌شود. مقالات، گفتگو و گزارش در اشکال خبری، تحلیلی و آموزشی، محتوای نشریه تخصصی خط صلح را تشکیل می‌دهد. نشانه اینترنتی این نشریه www.peace-mark.org است.
۵-۸-۲ -کمپین یازده اسفند:
این پایگاه اینترنتی پس از حملات گسترده نیروهای امنیتی به مدافعان حقوق بشر و به صورت خاص اعضا و همکاران مجموعه برای اطلاع رسانی و تنویر افکار عمومی در رابطه با قربانیان این واقعه از سوی مجموعه راه اندازی شد و تا زمان آزادی آخرین قربانی این واقعه به فعالیت خود ادامه خواهد داد. نشانه اینترنتی این کمپین www.11esfand.com است.
۶-۸-۲ -یادمان فرزاد کمانگر:
این پایگاه پیش از اعدام فرزاد کمانگر، معلم و فعال حقوق بشر که از همکاران این تشکل نیز محسوب می‌شد به عنوان کمپین نجات وی با نظارت خانواده و وکیل ایشان و تحت مدیریت مجموعه فعالیت می‌کرد. پس از اعدام وی در نوزده اردیبهشت ماه ۱۳۸۹ و به یاد وی به «یادمان فرزاد کمانگر» تغییر نام داد و از آن تاریخ برای آگاهی بخشی در مورد این معلم و اندیشه های او فعالیت می‌کند، نشانه پایگاه اینترنتی آن www.farzadkamangar.org است.
۷-۸-۲ -روزنامه هرانا:
روزنامه الکترونیکی است که هدف آن ارائه اخبار روز به مخاطب در کوتاه ترین زمان ممکن است. این روزنامه در بر دارنده خلاصه اخبار روز حقوق بشر ایران است که به صورت الکترونیکی هر روز منتشر می‌شود. این روزنامه ضمن ارائه در وب سایت، برای مشترکان آن نیز ارسال می‌شود، نشانی اینترنتی این روزنامه www.hra-newspaper.com است.
۸-۸-۲ -مرکز مطالعات و کتابخانه هرانا:
کتابخانه الکترونیکی مجموعه است که با هدف آموزش از سوی مجموعه راه اندازی شده است، در این کتابخانه علاوه بر کتاب‌ها و آثار مجموعه از منابع متعدد و محتوای گسترده تری استفاده شده است. این کتابخانه سعی می‌نماید محتوای مورد اشاره را به صورت ساده و رایگان در اختیار مخاطب خود قرار دهد. www.hra-book.com نشانه اینترنتی این کتابخانه است.
۹-۸-۲ -مرکز آمار و اسناد
این مرکز که در اواخر سال ۱۳۸۹ فعالیت خود را آغاز کرد، به صورت روزمره به گردآوری، تجزیه و تحلیل و آرشیو سازی دیجیتال گزارشات مربوط به وضعیت حقوق بشر در ایران می پردازد. اطلاعات و منابع فعالیت های این مرکز به صورت منظم در اختیار فعالان و نهادهای مربوطه قرار می گیرد. نشانی اینترنتی این مرکز www.hra-statistics.info است.